طرح سرشماری «سمندر کردستانی» که جزو گونه‌های کمیاب و نادر مناطق کوهستانی جنوب آذربایجان غربی نیز به شمار می‌رود توسط کارشناسان حفاظت محیط زیست این استان در شهرستان‌های سردشت، مهاباد، بوکان، پیرانشهر، و اشنویه آغاز شده است.

به گزارش خبرنگار سردشت پرِس، سمندر خال‌ زرد کردستان‌ که در زبان کُردی «بووکه کانیله» یا «بووکه جندۆکه» گفته می شود ( نام علمی Neurergus microspilotus )،  گونه‌ای از جانداران دوزیست است که در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد و جنوب غرب کردستان از مهم‌ترین زیستگاه‌های این دوزیست است 

طبق تحقیقات صورت گرفته، این گونه جانوری حساسیت زیادی به میزان سالم بودن آب دارد و هرگونه آلودگی آب به شدت زندگی این سمندر را با در معرض خطر قرار میدهد، حساسیت به سلامت آب در این گونه جانوری به حدی بالاست که طبق گفته کارشناسان از پتانسیل وضعیت بیولوژیکی این گونه می‌توان برای شناسایی آب سالم استفاده کرد.

«خالد بایزیدی» رئیس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان سردشت در گفتگو با خبرنگار سردشت پرِس با اشاره به وفور گسترده این دوزیست در سطح شهرستان سردشت گفت : این جانور برای اولین بار در شهرستان سردشت مشاهده شده و به نام این شهر ثبت شده است و پس از آن در برخی شهرهای مجاور از جمله بوکان و مهاباد نیز مشاهده شدند و در اغلب جویبار ها و چشمه های جاری در مناطق مختلف شهرستان سردشت از جمله منطقه آبشار رزگه، آبشار شلماش، اکثر چشمه های داخل منطقه حفاظت شده میرآباد, آبشار خرپاپ , منطقه کیلی، شینوه ، گرژال و آبراهه های مناطق کوهستانی مشاهده شده اند

وی با بیان اینکه سمندر خال زرد در آب زایش میکند و تولید مثل آن بیشتر در عمق کمِ آب‌های زلال و شفاف نهرها و چشمه‌های مناطق کوهستانی انجام می‌شود، افزود : ابعاد تقریبی این جاندار بین 5 تا 15 سانتی متر می باشد و دارای پوستی سیاه و نرم با پوششی از خال های زرد رنگ می باشد که پوشش گیاهی غالب زیستگاه این سمندر شامل انواعی از گونه‌های بلوط، بید، بادام، تمشک و گردو است

وی با اشاره به ارتفاع بالای شهرستان سردشت نسبت به سطح دریا گفت : سمندر خال زرد در نقاطی با ارتفاع بیش از یک‌هزار متر از سطح دریا و در دمایی بین 5 تا 15 درجه سانتی‌گراد قرار دارند

بایزیدی در ادامه گفت : این دوزیست تنها در چند نقطه محدود دنیا از جمله نواحی مرزی ایران و عراق در نقاط شمال غربی استان آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه زندگی میکند که بدلیل آلودگی آب و زیستگاه های آنان توسط افراد بومی در معرض خطر جدی و انقراض قرار دارند

رئیس اداره حفاظت از محیط زیست سردشت از برنامه ریزی برای سرشماری این گونه جانوری بصورت همزمان در سه استان غربی کشور در بهار سال آینده خبر داد و از همه ی شهروندان در راستای جلوگیری از تخریب زیستگاه های این دوزیست درخواست همکاری کرد